Người Việt Nam ở nước ngoài là công dân Việt Nam đang sinh sống, làm việc và học tập ở nước ngoài. Theo quy định tại Khoản 1 Điều 3 Luật Quốc tịch Việt Nam năm 2008 quy định: “Người Việt Nam định cư ở nước ngoài là công dân Việt Nam và người gốc Việt Nam cư trú, sinh sống lâu dài ở nước ngoài”. Khoản 1 Điều 18 Hiến pháp 2013 quy định: “Người Việt Nam định cư ở nước ngoài là bộ phận không tách rời của cộng đồng dân tộc Việt Nam”.
Theo thống kê của Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài có khoảng 4,5 triệu người đang sinh sống, lao động, học tập và công tác ở hơn 109 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới. Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài tương đối trẻ, số đông là thế hệ từ sau năm 1975. Hiện nay, đa số đang hưởng quy chế định cư rõ ràng; riêng cộng đồng người Việt Nam tại Campuchia còn gặp nhiều khó khăn, vị trí pháp lý không cao.
Về mặt kinh tế, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài có tiềm lực kinh tế nhất định, mặc dù còn gặp phải những khó khăn do phải cạnh tranh với người dân nước sở tại. Trong số những người Việt Nam định cư ở nước ngoài đã có những doanh nghiệp Việt Nam rất thành đạt, uy tín ngày càng được nâng cao và hội nhập tốt hơn vào đời sống chính trị - xã hội ở nước sở tại.
Các hoạt động thăm doanh nghiệp kiều bào, kiều bào và họp mặt kiều bào hằng năm
Cộng đồng người Việt Nam định cư ở nước ngoài cũng là một cộng đồng có tiềm năng về chất xám. Hiện nay, nhiều người Việt Nam ở nước ngoài có trình độ đại học, trên đại học, chuyên gia kỹ thuật có tay nghề cao; rất nhiều trí thức người Việt Nam ở nước ngoài được thế giới đánh giá cao. Với truyền thống hiếu học của dân tộc, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, nhất là người thuộc thế hệ thứ ba, thứ tư được đào tạo ở bậc cao, đã làm cho đội ngũ trí thức là người Việt Nam ở nước ngoài ngày càng tăng.
Tại Bình Dương, theo thống kê của Sở Ngoại vụ, tỉnh hiện có khoảng trên 10.000 kiều bào là người Bình Dương đang sinh sống tại nhiều nước, vùng lãnh thổ; tập trung nhiều ở các nước như: Hoa Kỳ, Pháp, Canada, Anh, Đức, Úc; trong đó có khoảng 2.200 người giữ mối liên hệ thường xuyên với thân nhân... Trung bình hàng năm có trên 5.000 lượt kiều bào của Bình Dương nhập cảnh, xuất cảnh.
Theo báo cáo số liệu thống kê của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chi nhánh tỉnh Bình Dương cho biết lượng kiều hối do kiều bào gửi về từ năm 2016 đến năm 2019 đều tăng, năm sau cao hơn năm trước. Cụ thể: năm 2016, lượng kiều hối do kiều bào gửi về là 2.750 tỷ đồng; năm 2017: 2.903 tỷ đồng; năm 2018: trên 4.000 tỷ đồng; năm 2019: 7.529 tỷ đồng. Nguồn kiều hối này tiếp tục là nguồn lực quan trọng góp phần thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế, tạo việc làm và nâng cao đời sống của người dân, nhất là bà con thân nhân của kiều bào. Đây là nguồn lực mà tỉnh quan tâm mời gọi bà con nên mang những kiến thức, kinh nghiệm và vốn liếng về đầu tư tại quê nhà.
Tính đến ngày 31/10/2020, trên địa bàn tỉnh có 5.491 doanh nghiệp mới đi vào hoạt động với tổng số vốn đăng ký là 42.304 tỷ đồng (gồm: 5.385 doanh nghiệp đầu tư trong nước với tổng vốn 37.598 tỷ đồng và 106 doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài với tổng vốn 4.706 tỷ đồng). Trong số các doanh nghiệp đầu tư vào Bình Dương kể trên, có khoảng 125 doanh nghiệp có vốn đầu tư của người Việt Nam ở nước ngoài đã đăng ký và đang hoạt động tại địa phương, với tổng nguồn vốn hơn 40 tỷ đô la Mỹ, chủ yếu ở các lĩnh vực, ngành nghề như: chế biến thực phẩm, chế tạo cơ khí, sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, dệt may, điện tử,… Các doanh nghiệp và dự án đầu tư có vốn đầu tư của người Việt Nam ở nước ngoài vào Bình Dương tuy mức vốn còn ít, nhưng hoạt động của các doanh nghiệp kiều bào đã góp phần giải quyết công ăn việc làm cho người lao động và sự phát triển kinh tế, xã hội của tỉnh.
Phát huy những kết quả đạt được từ nhiều năm qua, công tác đối ngoại nhân dân và công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài của tỉnh do Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên triển khai tiếp tục có những chuyển biến tích cực, góp phần thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác đối ngoại, tạo nên một mặt trận đối ngoại nhân dân rộng rãi, hoạt động thống nhất, đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh trong tình hình mới. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh đã thể hiện được vai trò nòng cốt trong việc phối hợp chặt chẽ với các tổ chức thành viên, nhất là Liên hiệp các tổ chức hữu nghị tỉnh, các tổ chức đoàn thể thực hiện nhiều hoạt động đối ngoại nhân dân và công tác đối với người Việt Nam ở nước ngoài đạt được một số kết quả đáng khích lệ, nổi bật là phát triển các tổ chức hữu nghị và thu hút hội viên. Hiện nay, toàn tỉnh đã phát triển được 08 hội hữu nghị nhân dân, gồm: Hội hữu nghị Việt Nam - Campuchia; Hội hữu nghị Việt Nam - Lào, Việt Nam - Nga; Hội hữu nghị Việt Nam - Trung Quốc; Hội hữu nghị Việt Nam - Hàn Quốc; Hội hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản; Hội hữu nghị Việt Nam - Ấn Độ; Hội hữu nghị Việt Nam - Đức với 1.542 hội viên và Ban vận động thành lập Hội hữu nghị Việt Nam - Singapore. Hoạt động của các hội hữu nghị đã góp phần xây dựng mối quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa nhân dân Việt Nam với nhân dân các nước, các tổ chức bạn bè truyền thống, các tổ chức, cá nhân có thiện chí với Việt Nam; thể hiện vai trò của đối ngoại nhân dân trong công tác vận động, đấu tranh dư luận bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc trong nhiều vấn đề phức tạp, nhạy cảm như: dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn giáo, chủ quyền biển đảo, tích cực quảng bá hình ảnh đất nước con người Bình Dương nói riêng và Việt Nam nói chung trên trường quốc tế.
Xác định thân nhân người Việt Nam ở nước ngoài là một kênh quan trọng để Mặt trận Tổ quốc tuyên truyền, vận động người Việt Nam ở nước ngoài giữ gìn và phát huy truyền thống yêu nước, đại đoàn kết toàn dân tộc; tham gia các cuộc vận động, các phong trào thi đua yêu nước. Từ năm 2000, Mặt trận Tổ quốc các cấp trong tỉnh đã triển khai xây dựng mô hình “Chi hội thân nhân kiều bào”; đến nay, hệ thống Mặt trận Tổ quốc các cấp trong tỉnh có 13 Chi hội và 06 Câu lạc bộ thân nhân kiều bào với hơn 600 thành viên tham gia sinh hoạt.
Bên cạnh đó, hàng năm, Tỉnh ủy-Hội đồng Nhân dân-Ủy ban Nhân dân-Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh đều tổ chức họp mặt Kiều bào; đồng thời tổ chức đoàn thăm hỏi, động viên doanh nghiệp kiều bào và thân nhân kiều bào tiêu biểu nhân dịp Tết Nguyên đán hàng năm về quê đón tết cổ truyền của dân tộc. Qua hoạt động ý nghĩa này, lãnh đạo tỉnh đã kịp thời trao đổi, cung cấp thông tin về những thành tựu kinh tế - xã hội của tỉnh, về những chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến bà con kiều bào, động viên kiều bào tích cực tổ chức các hoạt động hướng về quê hương, góp phần vào công cuộc xây dựng, phát triển và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Các Chi hội, Câu lạc bộ thân nhân kiều bào thường xuyên tổ chức các hoạt động tuyên truyền, phổ biến những chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước, nhất là chính sách có liên quan đến người Việt Nam ở nước ngoài cho thân nhân đang định cư ở nước ngoài nắm bắt. Đồng thời, tuyên truyền, vận động người Việt Nam ở nước ngoài tôn trọng pháp luật nước sở tại; phát huy truyền thống dân tộc, đoàn kết giúp đỡ nhau và xây dựng cộng đồng vững mạnh, thành đạt ở nước sở tại; giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, phát huy hình ảnh con người Việt Nam thân thiện, yêu chuộng hòa bình, ứng xử văn minh, đóng góp vào tình hữu nghị giữa Việt Nam và các nước trên thế giới, đồng thời luôn hướng về quê hương Tổ quốc bằng những hành động thiết thực như: phát huy tiềm lực kinh tế, trí tuệ, hướng về quê hương, góp vốn đầu tư sản xuất, kinh doanh, tham gia các hoạt động nhân đạo và xã hội từ thiện ở địa phương. Bên cạnh đó, vận động cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài tiếp tục là cầu nối phát triển quan hệ hợp tác, góp phần quảng bá hình ảnh của Bình Dương nói riêng cũng như Việt Nam nói chung đến bạn bè thế giới, đồng thời, chú trọng nhắc nhở, giáo dục các thế hệ con cháu sinh ra ở nước ngoài hướng về cội nguồn, gìn giữ gìn tiếng Việt, góp phần vào sự nghiệp xây dựng quê hương, đất nước.
Mỗi kiều bào ta dù hoàn cảnh sống khác nhau, tuy đâu đó còn có những suy nghĩ khác biệt về đất nước do thiếu thông tin hoặc cố chấp, nhưng chúng ta tin tưởng rằng trong tâm trí của tất cả đều có trái tim ấm nồng tình yêu quê hương đất nước, nơi mà “Quê hương mỗi người chỉ một. Như là chỉ một mẹ thôi”. Dân tộc ta là một, chỉ có đại đoàn kết mới có được đại thành công. Đó là bài học từ lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc mà Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam luôn giương cao ngọn cờ đoàn kết, tập hợp mọi thành phần nhân dân, đặc biệt là 4,5 triệu bà con Việt kiều ở khắp nơi trên thế giới hướng về xây dựng quê hương, Tổ quốc.
Cùng với sự phát triển và hội nhập của đất nước, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài sẽ ngày càng tỏa rộng ở nhiều nước trên thế giới, Đảng bộ, chính quyền tỉnh Bình Dương nói riêng và Việt Nam nói chung bằng tình cảm và trách nhiệm sẽ hỗ trợ, tiếp tục tạo mọi điều kiện thuận lợi để bà con kiều bào về thăm quê hương và đầu tư kinh doanh tại quê hương Bình Dương và Tổ quốc Việt Nam thân yêu.